To jedna z chorób afektywnych, określana mianem zaburzenia ze spektrum choroby dwubiegunowej.
Zaburzenie to często mylone jest z chorobą afektywną dwubiegunową (naprzemiennymi epizodami depresji i manii).
Cechuje się wahaniami nastroju w formie łagodnych epizodow depresji i stanów wzmożonego samopoczucia przypominajacych pobudzenie hipomaniakalne. Niestabilne nastroje pojawiają sie we wczesnej młodości, utrzymują się i utrwalają przez wiele lat. Zdarza się, że nie identyfikowane przez specjalistów objawy trwają przez większość życia. „Wypłaszczenie” przeciwległych biegunów nastroju, w przypadku braku leczenia, pojawia się dopiero w piątej, szóstej dekadzie życia.
Zmiany samopoczucia w cyklotymii mogą zachodzić samoistnie, bez zwiazku z wydarzeniami życiowymi. Posiadają podobne, jak choroba dwubiegunowa jeden z najwyższych wspołczynników dziedziczenia spośród wszystkich dolegliwości psychicznych. W wyniku splotu różnych czynników, w tym nasilonych i długotrwale utrzymujących się stresorów dolegliwość może rozwijać się do pełnoobiawowych epizodów depresji i manii. Mogą również występować pojedyncze epizody manii i depresji, po czym dynamika psychologiczna powraca do nasilenia cyklotymicznego. Przewlekła dolegliwość prowadzi do zmian osobowościowych.
Objawy cyklotymii według klasyfikacji ICD – 10:
A. Trwający przez co najmniej 2 lata okres niestabilnego nastroju, obejmujący kilka okresów depresji lub
hipomanii. W tym czasie mogą występować okresy lepszego stabilnego nastroju.
B. Objawy depresji lub hipomanii występujące w tym czasie nie spełniają kryteriów epizodu manii lub
depresji z umiarkowanym lub ciężkim przebiegiem. Dolegliwości depresyjne lub objawy manii mogły
wystąpić przed tym okresem, również mogą rozwinąć się po okresie utrwalonej niestabilności nastroju.
C. W czasie niektórych epizodów depresyjnych występowały co najmniej trzy z poniższych objawów:
- Zmniejszenie energii lub aktywności,
- Bezsenność,
- Utrata zaufania do siebie lub poczucie niedostosowania
- Trudności w koncentracji
- Społeczne wycofanie
- Utrata zainteresowań lub radości z seksu i innych przyjemności
- Zmniejszona rozmowność
D. W trakcie stanów wzmożonego nastroju występowały co najmniej trzy z następujących objawów:
- Zwyżka energii lub wzmożona aktywność
- Zmniejszone zapotrzebowanie na sen,
- Zawyżona samoocena
- Wyostrzone myślenie, większy poziom aktywności twórczej,
- Wzmożona aktywność towarzyska,
- Wzmożona rozmowność, żartobliwość
- Wzmożone zainteresowanie i aktywność w zakresie różnych przyjemności w tym w seksie
- Nadmierny optymizm lub wyolbrzymianie przeszłych osiągnięć
Zaburzenie jest trudne do ustalenia bez wieloletniej obserwacji. Otoczenie często nie zwraca uwagi na przemijające epizody pobudzenia i obniżenia afektu. Najlepszym wskaźnikem są występujące okresowe (kilkudniowe lub kilutygodniowe) nasilenia jednego z dwóch z biegunów dolegliwości, które pojawiają się spontanicznie. Leczenie cyklotymii daje najlepsze efekty przy wykorzystaniu psychoterapii i farmakoterapii. Brytyjski National Institute for Health and Care Excellence (NICE) rekomenduje w leczeniu cyklotymii terapię poznawczo-behawioralną. Farmakoterapia jest zbliżona do procedur przypisanych chorobie dwubiegunowej.