Poznajmy SIEDEM ZASAD empatii w pomaganiu.
1. Komunikowanie szacunku.
Szacunek odnosić się powinien do doświadczeń osoby, do jej uczuć, potrzeb, niezależnie od jakości owych doświadczeń. W empatycznej komunikacji nie ma miejsca na osądzanie podjętych w przeszłości decyzji. To punkt wyjścia do budowania wspierającej relacji.
Można go wyrażać na wiele sposobów:
„Nie jest łatwo być w takiej sytuacji. Wiele spraw ci się pokomplikowało. Trzeba dużo wysiłku, żeby sobie z tym poradzić. To może wywoływać niepokój. Masz odwagę, żeby o tym rozmawiać”.
2. Zachęcanie do relacji opierającej się nie na ocenianiu, lecz na współpracy.
Unikanie wypowiedzi, w których są komunikaty zawierające ocenę osoby i jej zachowania. Prowadzący rozmowę nie powinien nadawać, bez pytania o zgodę, znaczenia określonym zachowaniom. Powinien uważać na dzielenie się własnymi opiniami a szczególnie interpretacjami i diagnozami.
Tu nie ma miejsca na sformułowania typu:”Jesteś taki, ponieważ…; ludzie, którzy sie tak zachowują, to są …; normalnie człowiek tak nie reaguje; to wskazuje, że jesteś…”.
W odróżnieniu można uwspólniać problem: “Jak możemy to rozwiązać? Oferować wsparcie – jak mogę ci pomóc? Wydobywać zasoby – czego potrzebujesz, aby sobie poradzić?”.
3. Bycie doradcą wspierającym i dysponującym wiedzą, który nie poucza i nie nakazuje.
W empatycznym pomocowym dialogu spotyka sie dwóch ekspertów. Jeden jest specjalistą od swojego życia. Zna swoje potrzeby, ma intuicję, odczucia, z których należy priorytetowo korzystać. Drugi, to specjalista, który ma odpowiednio prowadzić dialog i dzielić się wiedzą jeśli pierwsza osoba tego potrzebuje.
“Jeśli chcesz, mogę podzielić się moją perspektywą na temat możliwości… Mogę ci opowiedzieć, jak inni sobie w takiej sytuacji próbują radzić. Jeśli jesteś zainteresowany, to powiem, co na ten temat mówi nauka, specjaliści, badania. Co ty na to?”.
4. Empatia polegająca na szczerym docenianiu, w odróżnieniu od krytyki i dołowania.
Wzmacnianie zasobów to koło zamachowe empatycznej komunikacji. Mogą być one związane z niewykorzystanymi umiejętnościami, obecną próbą wybrnięcia z problemu, dążeniami skierowanymi na tworzenie planów na przyszłość.
“W przeszłości miałeś kilka prób, które cię wiele nauczyły. Dostrzegasz różne warianty tej sytuacji. Szukasz rozwiązań i analizujesz różne opcje. Dużo zaangażowania jest z twojej strony. Mimo tych problemów masz siłę, żeby szukać rozwiązania”.
5. Troskliwe słuchanie, w odróżnieniu od opowiadania i doradzania.
Osoba potrzebująca wsparcia w pierwszej kolejności potrzebuje być wysłuchana, potrzebuje obniżyć własne napięcie i zbudować zaufanie. Słuchanie z uwagą i troską, powstrzymywanie się od komentowania na początkowym etapie rozmowy jest najcenniejszą strategią rozmowy.
6. Jeśli potrzebna jest rada i perswazja, powinna przebiegać ona w atmosferze wyrażonej zgody i być zrozumiała. Wybór sposobu poradzenia sobie zawsze należy do osoby, która potrzebuje wsparcia. Jakość, tempo wprowadzenia zmiany, intensywność pracy nad sobą zależy od współrozmówcy. To on powinien mieć poczucie autonomicznej odpowiedzialności za dalszy przebieg działań.
7. Pomagający/a daje wsparcie przez cały okres naprawy sytuacji, powrotu do zdrowia.
Wsparcie wyraża się wzmacnianiem umiejętności samodzielnego radzenia sobie z problemem, podtrzymywaniem motywacji przy okresach zwątpienia i nawrotu problemu.
Niezależnie czy jesteśmy opiekunami dziecka, wychowawcami nastolatka, specjalistami z poradni, pracownikami nadzorującymi wykonywanie postanowień urzędów, empatyczny styl komunikacji ma zawsze zdecydowanie większą użyteczność. Szybciej buduje zaufanie, skłania do współpracy i powoduje większą gotowość do zmiany. Jeśli pomagający ma trudność ze stosowaniem takiego stylu, to warto sprawdzić, co stoi na przeszkodzie. Czy to są jego przekonania, brak umiejętności, a być może trudność w poradzeniu sobie z własnym napięciem?
Opracował: Cezary Barański,
na podstawie:
Miller W.R., Rollnick, S., Dialog Motywujący. Jak pomóc ludziom w zmianie.